خیال در مثنوی

نویسندگان

غلامرضا مستعلی

هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

خیال یکی از قوای باطنی انسان است که صورتهایی را که انسان از عالم خاج در باطن خود دارد، حفظ می کند، و در اصطلاح روانشناسی، هرگاه اشیا با حواس مواجه باشند، صورتی که از آنها در ذهن پیدا می شود، احساس یا ادراک حس خوانده می شود، هرگاه با حواس مواجه نباشند، صورت ذهنی آن ها خیال یا تصویر جزئی نام دارد. انواع خیال عبارته است از خیال منفصل و خیال متصل مولوی در مثنوی بیشتر به تشریح انواع تخیل می پردازد، تخیل تصور چیزی است بر برخی اوصاف آن، نه تمام آن اوصاف و روی همین اصل است که تخیلانه تحقق یپدا نمی کنند و تخیل با علم منافات دارد. انسان با قوه خیال و تخیل بخشی از نیازهای خود را در زندگی برآورده می کند، اما گر تخیل جانشین تغل شود و خیال بخواهد به جای عقل حکومت کند، انسان دچار گو اهی و پندارگرایی می شود. مولوی درمثنوی معنوی، با ذکر داستانهای گوناکون، شیوه هایی را که تخیل راهزن عقل می شود، نمایان می سازد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

خیال و هلال در تعبیرات مثنوی مولوی

درک معانی بلند و تفهیم آن با قلم و بیان برای شخص ثالث امری بس حساس و کاری بس لطیف و نازک است. حساسیت امر در مرحله‌ای به اوج می‌رسد که معانی از عالم معنی و بیان کننده خود شاخصی در فرهنگ بیکران اسلام باشد. که عشق آمدنی بود نه آموختنی.

متن کامل

بازشناخت جایگاه خیال در معماری با تکیه بر مثنوی معنوی

ادراک خیالی یکی از مراتب ادراکی محسوب می‌شود که هنرمندان با تکیه بر آن به خلق و آفرینش آثار هنری می‌پردازند؛ در واقع، خیال مرتبط با حواسی دانسته شده که به هنرمند، در جریان خلاقیت هنری، بُعدی ذهنی می‌بخشید. پژوهش حاضر برآن‌است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر آراء اندیشمندان در زمینه ادراک خیالی و به ‌خصوص با بهره‌گیری از اندیشة مولوی در مثنوی معنوی به شناخت ابعاد گوناگون خیال و نقش آ...

متن کامل

بررسی عنصر خیال در مثنوی مولانا از منظر شناختی

نظریه استعاره‌های شناختی یا مفهومی اولین بار توسط  لیکاف و جانسون در کتاب استعاره‌هایی که با آن زندگی می کنیم، مطرح شد. طبق نظر ایشان، استعاره‌ دیگر تنها عنصری بلاغی و مختص زبان شعر نبود، بلکه ایشان معتقد بودند که زیربنای تفکر انسان، استعاری است. گرچه ابتدا استعاره‌های شناختی در زبان روزمره  بررسی شد، اما با توجه به انتزاعی بودن زبان عرفان، آرام آرام جای خود را در مطالعات عرفانی باز کرد. مثنوی ...

متن کامل

رویا و خیال در مثنوی مولوی

چکیده پایان نامه(شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج بدست آمده) این رساله به بررسی رویا و خیال در مثنوی اختصاص دارد و در مقدمه ی آن دو موضوع رویا و خیال به طور کلی تعریف شدهاند. در کنار آن به دو اصطلاح مرتبط وحی و الهام نیز پرداخته شده است. در فصل اول کلّیات طرح ارائه شده است. فصل دوم به بررسی پیشینه ی بحث رویا وخیال نزد متفکّران اسلامی اختصاص دارد. در این فصل ابتدا قرآن و احادیث به عنوان م...

15 صفحه اول

بررسی تطبیقی معانی و جایگاه خیال در مثنوی و آراء افلاطون

یکی از دغدغه‌های فلاسفه و حکما تشریح و تبیین چیستی خیال، جایگاه و کارکرد آن در ارتباط با انسان و هستی‌شناسی، بوده است. افلاطون اولین فیلسوفی است که برای خیال مرتبة معرفت شناسی قائل شد و با تقسیم جهان به دو عالم معقول و محسوس، مرتبة شناخت خیال را مختص عالم محسوس دانست. مولوی هم در جای جای مثنوی به خیال، اقسام آن، جایگاهش در شناخت و معرفت انسان اعم از امور عینی و ماورائی و تأثیرات متعددی که بر جس...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
متن پژوهی ادبی

جلد ۷، شماره ۱۹، صفحات ۱۰۱-۱۲۲

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023